Jerzy Konikowski

Obrona sycylijska [B98]

System Najdorfa: Kontynuacja 8...h6!?
 

1.e4 c5 2.Sf3 d6 3.d4 cxd4 4.Sxd4 Sf6 5.Sc3 a6 6.Gg5 e6 7.f4 Ge7 8.Hf3 h6!?

Ten ruch nie ma dobrej reputacji w teorii debiutów i jest obecnie raczej rzadko stosowany w praktyce turniejowej. Wydaje mi się jednak, że niesłusznie. Czarne mają bowiem całkiem realne szanse na obronę swej pozycji i w przypadku niedokładnej gry partnera mogą nawet przechwycić inicjatywę. Jaki jest cel ostatniego ruchu? Czarne dążą po g7-g5 do zdobycia centralnego pola e5 dla swego skoczka. Negatywną stroną tego planu jest jednak osłabienie pozycji króla, co może być wykorzystane przez białe.

9.Gh4

Tylko tym posunięciem białe mogą walczyć o przewagę, bowiem po 9.Gxf6 Gxf6 10.0-0-0 Hc7 11.g4 Sc6 12.Sb3 Gd7 13.h4 0-0-0 czarne nie mają problemów debiutowych. 

9...g5

To jest konsekwencja planu czarnych. Ruch ten został po raz pierwszy zastosowany w praktyce w czasie międzystrefowego turnieju w Göteborgu w 1955 roku. W 14 rundzie trzech argentyjskich graczy (Najdorf, Pilnik i Panno) wykonało go w partiach przeciwko kontrahentom ze Związku Radzieckiego (Spasski, Keres i Geller). Dlatego posunięcie 8...h6 zostało nazwane wariantem göteborskim.

10.fxg5 Sfd7 11.Sxe6

Tylko w ten sposób można walczyć o inicjatywę. Inne ruchy nie stwarzają żadnego niebezpieczeństwa dla czarnych:

I. 11.Gg3 Se5 12.Gxe5 (Po 12.Hh5 Gxg5 13.Ge2 Hb6 14.Gxe5 dxe5 15.Sf3 Hxb2 16.Sd1 Hb4+ 17.c3 He7 18.0-0 Wf8 19.Sf2 Sd7 20.Sg4 Sf6 21.Sxf6+ Hxf6 powstaje bardzo skomplikowana sytuacja.) 12...dxe5 13.Sb3 hxg5 14.Gd3 Hc7 15.0-0-0 Sd7 16.Wdf1 Sf6 17.h4 g4 18.Hg3 Gd7 19.Sd1 0-0-0 20.He3 Kb8 21.g3 Whf8 22.Wf2 Sh5 23.Whf1 f6 i czarne mają solidną pozycję, Cabrera-Marin Pinchera, Bogota 2004.

II. 11.0-0-0 Se5 12.Hh5 (Lub 12.Hf2 hxg5 13.Gg3 Sbd7 14.Ge2 Ha5 15.h3 b5 16.Sb3 Hc7 17.Hd4 Gb7 18.a4 bxa4 19.Hxa4 Kf8 20.Sa5 Kg7 z obustronnymi szansami.) 12...Gxg5+ 13.Gxg5 Hxg5+ 14.Hxg5 hxg5 15.Ge2 Ke7 16.Sf3 Sxf3 17.Gxf3 Sc6 (Możliwe jest także 17...Sd7 18.Se2 Se5 19.Sd4 Gd7 20.Ge2 Wh4 z dobrą grą czarnych, Luft-Zemella, Wolfsberg 2004.) 18.Sa4 b5 19.Sb6 Wb8 20.Sxc8+ Wbxc8 21.h3 Se5 22.Ge2 Wh4 i czarne ze swym silnym skoczkiem na e5 mają dobre perspektywy w końcówce, Huisman-Vokac, Plzen 2003.

III. 11.Hh5 Se5 12.Gg3 (Lub 12.Gf2 Gxg5 13.h4 Ge7 14.g3 Ha5 15.Ge2 Sbd7 16.Sb3 Hc7 17.Gd3 b5 18.a3 Gb7 19.0-0-0 0-0-0 z planem Kc8-b8, Wd8-c8 i dobrymi kontrszansami.) 12...Gxg5 13.Ge2 Hb6 14.Sb3 (W partii Sanchez Enriquez-T.Hernandez, Merida 2002, białe zagrały ryzykownie 14.Wd1? Sbd7 15.Gf2 Hxb2 16.Scb5 axb5 17.Sxb5 0-0 18.0-0 Sf6 19.Hh3 Hxc2 20.Gd3 Sxd3 21.Wxd3 e5 22.Hg3 Sh5 23.Hf3 Gg4! i szybko przegrały. Po 14.Gxe5 dxe5 15.Sf3 Hxb2 16.Sd1 Hb4+ 17.c3 He7 18.0-0 Wh7 19.Sf2 Sd7 20.Sg4 Sf6 21.Sxf6+ Gxf6 powstaje mniej więcej równa pozycja.) 14...Sbd7 15.Gf2 Hc7 16.0-0 Sf6 17.Hh3 Gd7 18.Wad1 0-0-0 ze skomplikowaną pozycją z wzajemnymi szansami.

11...fxe6 12.Hh5+ Kf8 13.Gb5!

To jest właśnie wzmocnienie przygotowane przez radziecką trójkę w Göteborgu. Inne ruchy nie obiecują przewagi:

I. 13.Gc4 Se5 14.Gg3 Sbc6 (14...Sxc4?? 15.0-0+ Gf6 16.Wxf6+ Hxf6 17.gxf6+-) 15.gxh6 Wh7 16.0-0+ Kg8 17.Gb3 Kh8 18.Hh3 Gg5 19.Gf4 Wxh6 20.He3 Wg6 21.Wad1 Ge7 22.Se2 Hg8 23.Gg3 Hg7 24.Sf4 Wh6 25.Wd2 b5 26.c3 Wb8 27.He2 Gd7 28.Sd3 Wg8 i czarne stoją na wygranej, Pruess-Lapshun, Seattle 2003.

II. 13.Gd3 Se5 14.0-0+ Kg7 (Także możliwe jest 14...Kg8!? 15.Wf6 Gxf6 16.gxf6 Hf8 17.f7+ Hxf7 18.He2 Wh7 19.Wf1 He8 20.He3 Hh5 21.Gf6 Sbd7 22.Se2 Sxf6 23.Wxf6 Hg5 24.Hf2 Wf7 25.Wxf7 Sxf7-+ Proebster-Bunk, Norymbergia 2001.) 15.Wf6 He8 (15...Gxf6!? 16.gxf6+ Kf8 17.Gg5 Sf7 18.Hg6 Wg8 19.Gxh6+ Sxh6 20.Hxh6+ Ke8 21.f7+ Kxf7 22.Wf1+ Ke8 23.Hh7 Hg5 24.Hf7+ Kd8 25.g3 Hg7 26.Hf2 Sc6-+ Pettersson-Constantin, Dos Hermanas 2004) 16.gxh6+ Kh7 17.He2 Gxf6 18.Gxf6 Wg8 19.Gg7 b5 20.Wf1 Wa7 21.Wf6 Waxg7 22.hxg7 Wxg7 23.He3 Sg4 24.Hh3+ Kg8 25.Wf1 He7 26.a4 Ha7+ 0-1 Mehdi-Al Modiahki, Dubai 2005.

13...Wh7!

Jedyny obronny ruch. Słabiej grano w Göteborgu:

I. 13...Se5? 14.Gg3 (14.0-0+? Kg8 15.Wf6 Gxf6 16.gxf6 Hf8-+) 14...Gxg5 15.0-0+ (15.Gxe5!? dxe5 16.0-0+ Gf6 17.Hg6+-) 15...Ke7 16.Gxe5 Hb6+ 17.Kh1 dxe5 18.Hf7+ Kd6 19.Wad1+ Hd4 20.Wxd4+ exd4 21.e5+ Kc5 22.Hc7+ Sc6 23.Gxc6 1-0 Geller-Panno.

II. 13...Kg7? 14.0-0 Se5 15.Gg3 (15.Wf6?? Gxf6 16.gxf6+ Kh7 17.f7 Hf8 18.Ge8 Gd7 0-1 Tisdall-Agdestein, Asker 1988) 15...Sg6 16.gxh6+ Wxh6 17.Wf7+ Kxf7 18.Hxh6 axb5 19.Wf1+ Ke8 20.Hxg6+ Kd7 21.Wf7 Sc6 22.Sd5! Wxa2 (22...exd5 23.Hxd6+ Ke8 24.Hg6+-) 23.h4 (23.h3 Hh8 24.Sxe7 Sxe7 25.Hg5 Wa1+ 26.Kh2 Hd8 27.Hxb5+ Kc7 28.Hc5+ Kb8 29.Gxd6+ Ka8 30.Gxe7+- Spasski-Pilnik) 23...Hh8 24.Sxe7 Sxe7 25.Hg5 1-0 Keres-Najdorf.

To wydarzenie świadczy, jak ważne jest we współczesnych czasach dobre przygotowanie debiutowe. Ale powinno one polegać przede wszystkim na szukaniu nowych rozwiązań, a nie na powtarzaniu wariantów ze znanych źródeł.

14.0-0+

Kontynuacja 14.Hg6 prowadzi do podobnych sytuacji, jakie mogą powstać w głównym wariancie: 14...Wf7 15.Hxh6+ Kg8 16.Hg6+ (16.Wf1 Wxf1+ 17.Gxf1 Se5 18.Gc4 Sxc4 z remisem, Timman-Stean, Londyn 1973, ponieważ po ewentualnym 19.Hg6+ Kh8 20.Hh6+ Kg8 21.Hg6+ jest wieczny szach.) 16...Wg7 17.Hxe6+ Kh8 18.Gxd7 Sxd7 19.0-0-0 Se5 20.Hd5 Gg4 21.Wdf1 Gxg5+ 22.Gxg5 Hxg5+ 23.Kb1 He7 24.Hd2 Ge6 25.g3 Wd8 i czarne utrzymały równowagę, Gligoric-Fischer, Portoroz 1958.

14...Kg8 15.g6 Wg7 16.Wf7 Gxh4

Tylko tak. Przegrywa natomiast 16...Gg5? 17.Gxd7 Sxd7 18.Waf1 Kh8 (18...b5 19.e5 d5 20.Se2 Hb6+ 21.Kh1 He3 22.Sd4 Hxe5 23.Gxg5 hxg5 24.Sc6 Hf6 25.W1xf6 1-0 Pawłowiczew-Gruzmann, Moskwa 1965) 19.Kh1 Wxf7 20.gxf7 Kg7 21.Gxg5 hxg5 22.f8H+ Sxf8 23.Hf7+ Kh8 24.Hxf8++- Nedeljkovic-Velimirovic, Belgrad 1963. Lub 16...Wxf7? 17.gxf7+ Kg7 (17...Kh7 18.f8H Hxf8 19.Wf1 Sf6 20.Gxf6 Gxf6 21.e5 dxe5 22.Se4 axb5 23.Sxf6+ Kh8 24.Hg6+-) 18.f8H+ Sxf8 19.Ge8 Sc6 20.Wf1 Se5 21.Wf7+ Kg8 22.Wxe7 Hb6+ 23.Kh1+- Georgiev-Spasov, korespondencyjna 1993.

17.Hxh6 Wxf7!

Czarne muszą wykonać szereg dokładnych posunięć. Zbyt niebezpieczne jest 17...Hf6? i dalej 18.Wxf6 Gxf6 19.e5! Gxe5 (19...Sxe5 20.Se4 z atakiem) 20.Gd3 Sc5 (20...Sf8 21.Wf1 Sbd7 22.Hh4 Sxg6 23.Gxg6 Wxg6 24.Hd8+ Kh7 25.Se4 b5 26.Wf3 Gg7 27.Sg5+ Wxg5 28.Hxg5 Se5 29.Hh5+ Kg8 30.He8+ Kh7 31.Wh3+ Gh6 32.Hh5 1-0 Kirton-Gentes, Kanada 1999.; 20...Sf6 21.Wf1 Sbd7 22.Hg5 b5 23.Se4 Se8 24.h4 Gb7 25.h5 z groźbą h5-h6.; 20...Sc6 21.Wf1 Gd4+ 22.Kh1 Sc5 23.Se4 Sxd3 24.cxd3 Gd7 25.Wf7 Wxf7 26.gxf7+ Kxf7 27.Sg5+ Ke7 28.Hh7+ Kd8 29.Hg8+ Ge8 30.Sxe6+ Kd7 31.Sxd4 Sxd4 32.Hg7+ Ke6 33.Hxd4+-) 21.Wf1 Gd7 22.h4 Sc6 23.h5 Sxd3 24.cxd3 Wf8 25.Wxf8+ Kxf8 26.Se4 Se7 27.g4 z wygraną pozycją białych, Szabałow-Sadvakasov, Los Angeles 2000.

18.gxf7+ Kxf7 19.Wf1+!?

Jest to próba gry na wygraną. Białe mogą w tym momencie oczywiście zakończyć partię wiecznym szachem: 19.Hh7+ Ke8! (Niebezpieczne jest 19...Kf8? wobec 20.Wf1+ Gf6 21.Ge2 i białe mają silną inicjatywę.) 20.Hg8+ Ke7 21.Hh7+ Ke8 22.Hg8+ (Ryzykowne jest 22.Wf1? wobec 22...Hg5! 23.e5 d5 24.Hh8+ Ke7 25.Ge2 Hxe5 26.Hxh4+ Kd6 27.We1 Sc6 28.Gxa6 Hd4+ 29.Hxd4 Sxd4 30.Gd3 e5 31.a3 e4 32.Sb5+ Sxb5 33.Gxb5 Se5 34.Kf2 Gf5 i czarne zostają z figurą więcej.) 22...Ke7 23.Hg7+ itd.

19...Gf6 20.Hh7+

Inną ideą jest 20.e5!? aby zwolnić pole e4 dla swego skoczka. Zobaczmy: 20...dxe5 21.Se4 axb5? (Przegrywający błąd. Jedynie po 21...Hb6+! czarne mogą się bronić. Zobaczmy: 22.Kh1 axb5! 23.Sxf6 Ke7 24.Hh7+ Kd8 25.Hg8+ Kc7 26.Se8+ Kd8 27.Sd6+ Kc7 28.Se8+ i białe muszą zadowolić się wiecznym szachem.) 22.Hh7+ Kf8 23.Hh8+ (Można było grać z miejsca 23.Sxf6!? ) 23...Ke7 24.Hh7+ Kf8 25.Sxf6! Hb6+? (Jeszcze można było ruchem 25...Hxf6!? przedłużyć obronę: 26.Hh8+ Ke7 27.Wxf6 Sxf6 28.Hxc8 Sfd7 29.Hxb7 Wxa2 30.Hxb5 ale białe pionki na skrzydle królewskim powinny w końcu zadecydować. Ruch w partii przegrywa z miejsca.) 26.Kh1 Sxf6 27.Wxf6+ Ke8 28.Wf7 i czarne skapitulowały, Naiditsch-Enders, Höckendorf 2004. 

20...Ke8!

Jedyne! Po 20...Kf8? 21.e5! białe uzyskują silną inicjatywę: 21...dxe5 (21...Sxe5 22.Hh8+ Kf7 23.Hxd8+-) 22.Ge2! Hb6+ 23.Kh1 Ke8 24.Hg8+ Ke7 25.Wd1! Sf8 (25...Hd8 26.Hh7+ Kf8 27.Wf1+- ; 25...Sc6 26.Gh5 Sd4 27.Se4 Sf8 28.Hf7+ Kd8 29.Hxf6+ Kd7 30.Hxe5+-) 26.Se4 Sbd7 27.Sxf6 Kxf6 28.h4! He3 (28...Sg6 29.h5 Sf4 30.h6 Hf2 31.Hg7+ Kf5 32.Gg4+ Ke4 33.Gf3+ Ke3 34.Hg5 e4 35.h7 exf3 36.Wd3+ Ke2 37.Wxf3+-) 29.Gh5 Ke7 30.Hf7+ Kd8 31.Hxf8+ Kc7 32.Hd6+ Kd8 33.Wf1 Hh6 34.g4 a5 (34...b5 35.g5 Hh8 36.g6 Gb7+ 37.Kh2+-) 35.g5 Hh8 36.g6 Wa6 37.Wf8+! Hxf8 38.Hxf8+ Sxf8 39.g7 i pionek dochodzi do pola przemiany.

21.Hg6+ Kf8

Nie można 21...Ke7? z powodu 22.Wxf6! Hb6+ (22...Sxf6 23.Hg7#) 23.Wf2 axb5 24.Hf7+ Kd8 25.Hxe6 Se5 (25...Sf8 26.Hf6+ Kd7 27.Sd5 Hd8 28.Hg7+ Kc6 29.Hc3+ Kd7 30.Wf7+ Ke8 31.Hg7+-) 26.Hg8+ Kd7 27.Sd5 Ha5 28.b4 Hxa2 29.Hg7+ Kc6 30.Hc7#.

22.e5 dxe5 23.Se4

Inicjatywa białych wygląda bardzo groźnie. Czarne mają jednak wszystko pod kontrolą.

23...Hb6+!

Gońca nie można bić: 23...axb5? 24.Hh6+ Kg8 25.Sxf6+ Sxf6 26.Wxf6 Hd4+ (26...Hd1+ 27.Wf1 Hd4+ 28.Kh1 Hd8 29.Hg6+ Kh8 30.Hh5+ Kg8 31.Hg4+ Kh7 32.Wf7+ Kh6 33.Hg7+ Kh5 34.Hh7+ Kg4 35.h3+ Kg5 36.h4+ Kg4 37.He4+ Kg3 38.Wf3#) 27.Kf1 Hd1+ 28.Kf2 Hxc2+ 29.Kg3 Sd7 30.Hg5+ Kh8 31.Wh6+ Hh7 32.h4 Hxh6 33.Hxh6+ Kg8 34.Hg6+ Kf8 35.h5 Ke7 36.h6 Sf8 37.Hg7+ Ke8 38.a3 Gd7 (38...Wa4 39.Hg8 Ke7 40.h7 Sxh7 41.Hxc8 Sf6 42.Hxb7+ Sd7 43.Hxb5+-) 39.Hg8 Ke7 40.h7 z wygraną białych.

24.Kh1 axb5

Dopiero w tym momencie można zabić gońca. Natomiast przegrywa 24...Ke7? 25.Wxf6 axb5 26.Wf7+ Kd8 27.Hg5+ Kc7 28.Hxe5+ Kd8 29.Hg5+ Kc7 30.Hg3+ Kd8 31.Wg7 e5 (31...Hd4 32.Wg8+ Ke7 33.Hg5++-) 32.Hg5+ Kc7 33.Hxe5+ Kd8 34.Wg8++-.

25.Sxf6 Ke7 26.He8+

Białe mogą w tym momencie zakończyć grę wiecznym szachem: 26.Hh7+ Kd8 (26...Kd6?? 27.Se8+ Kc6 28.He4+ Kc5 29.b4#) 27.Hg8+ Kc7 28.Se8+ Kd8=. Ruchem w tekście białe próbują wykorzystać plusy swej pozycji i sprawdzić możliwości obronne przeciwnika.

26...Kd6 27.Hxc8 Wa4!

Jedyne: czarne nie tylko bronią się przed groźbą Sf6-e4+, lecz także wprowadzają wieżę do gry. Słabe jest 27...Sxf6? 28.Wxf6 Kd5 (Po 28...Sd7 29.Hxa8 Sxf6 30.Hf8+ Kd5 31.Hxf6 e4 32.h4 e3 33.h5 białe kontrolują marsz czarnego wolniaka i same grożą awansem swego pionka po linii h.) 29.Wf1 Hc6 30.Wd1+ Kc4 31.b3+ Kc3 32.Hd8 Kb2 33.Hg5 z krytyczną sytuacją czarnych.

28.b4!

Najlepsze. Niedobre jest 28.c3? Sxf6 29.Hxb8+ Ke7 30.Hxe5 Sd7 31.Hg5+ (31.Hg7+ Kd8 32.Wd1 Hc6 33.Hg3 Kc8 34.a3 We4 z planem e6-e5 i wygraną pozycją czarnych.) 31...Kd6 32.h4 Kc7 33.h5 Hd6 34.h6 Hd5 (34...He5!? ) 35.Hg3+ Kc6 36.b4 (Lub 36.Hh3 Wa8 37.Wf7 Wh8 38.h7 Hxa2 39.c4 Hxc4 40.b3 Hc1+ 41.Kh2 Hd2 42.Hxe6+ Hd6+ 43.Hxd6+ Kxd6 z lepszą końcówką czarnych, jak to pokazała partia korespondencyjna 2003, Ferre Perez-Cranbourne.) 36...Hh5+ 37.Hh2 He2 38.Wg1 Wa8 39.g4 He3 40.Hg2+ (40.g5 Se5 41.Hg2+ Kc7-+) 40...Kb6 41.g5 Se5 42.Wf1 Hxc3 43.g6 Wh8 44.h7 Sxg6! 45.Hxg6 Hh3+ 46.Kg1 Wxh7 i czarne ostatecznie wygrały, Sevecek-Cranbourne, ICCF 2003.

28...Hd4

Prawdopodobnie do remisu wystarczy także 28...Wxb4!? np. 29.Sxd7 Sxd7 30.c3 Wc4 31.Wd1+ Hd4 32.Wxd4+ exd4 33.Hxb7 dxc3! (Ale nie 33...Wxc3? 34.h4 d3 35.He4 Ke7 36.Hd4 Wc4 37.Hxd3 Wxh4+ 38.Kg1 z przewagą białych.) 34.Hxb5 Se5 i teraz białe muszą ratować się wiecznym szachem: 35.Hb8+ Kd5 36.Hd8+ Ke4 37.Hh4+ itd.

29.h3 b6

Z ideą Wa4-a7 i obroną swojego króla. Po 29...Wxb4 30.Sxd7 Sxd7 31.Wf7 czarne powinny się także skutecznie bronić 31...Wb1+ 32.Kh2 Hg1+ 33.Kg3 He3+ itd.

30.Hd8!

Po 30.Sxd7? Sxd7 31.Wf7 Wa7 czarne wygrywają.

30...Wxa2!?

Czarne mogą tym ruchem sprawdzić możliwości obronne przeciwnika. Po 30...Kc6 31.Hc8+ Kd6 32.Hd8 Kc6 powstaje z miejsca remisowa pozycja.

31.Se8+ Kd5 32.Hc7 Ke4 33.Sd6+

33.We1+? Kf4 34.Wf1+ Ke3 35.c3 Hd5 36.Wf3+ Ke2-+ 

33...Ke3!

33...Kd5?? 34.c4+ bxc4 35.Sb5 Hd3 36.Hb7+ Sc6 37.Hxd7+ Ke4 38.Hxc6++- 

34.Wf3+ Ke2 35.Sxb5 Wa1+ 36.Kh2 Hxb4

Do remisu wystarczy także 36...Hg1+ 37.Kg3 He1+ 38.Kh2 Hh1+ itd.

37.Sc3+ Kd2 38.Wd3+ Ke1

Ale nie 38...Kxc2?? 39.Sd5+ Hc5 40.Wc3+ z wygraną białych.

39.We3+ z wiecznym szachem.

Podsumowanie: w mojej analizie chciałem zwrócić uwagę na możliwości obronne czarnych po 8...h6!? Sądzę, że ten wariant jest możliwy do gry. Ale wymaga on dalszych badań analitycznych i oczywiście dokładnego sprawdzenia w praktyce turniejowej. Przedstawioną kontynuację polecam zawodnikom, którzy lubią ostrą grę i są gotowi poświęcić czas na dalsze jej analizy.