Wolny pionek przedstawia z reguły duże niebezpieczeństwo, gdyż istnieje zawsze groźba jego awansu do hetmana. Taki pionek, szczególnie wysunięty w głąb pozycji przeciwnika, kontroluje również wiele ważnych pól i wiąże przez to jego siły.
Partia 1
Gambit hetmański [A16]
1.c4 Sf6 2.Sc3 e6 3.Sf3 d5 4.d4 c5 5.cxd5 Sxd5
Po biciu pionkiem mielibyśmy do czynienia z izolowanym pionkiem w centrum. Ruchem w tekście czarne unikają tej możliwości i przechodzą do ulepszonej obrony
Tarrascha.
6.e4
Inna gra powstaje po
6.e3.
6...Sxc3
7.bxc3
cxd4
8.cxd4
Gb4+
9.Gd2
Gxd2+
10.Hxd2
0-0
11.Gc4
Sc6
12.0-0
b6
13.Wad1
Gb7
Pozycja jest dobrze znana w teorii debiutów, np. odpowiedzią
13...Sa5
zająłem się już w "Szachiście" 7/93.
14.Wfe1
Spasski mobilizuje kolejną figurę do akcji. Do "awantury" prowadzi plan
14.d5!?
Sa5
15.dxe6
(15.Gd3
exd5
16.e5
Gc8
17.Hf4
h6
i czarne mają wszystko pod kontrolą)
15...Sxc4
16.exf7+
Kh8
17.Hxd8
Waxd8
18.Wxd8
(Bardzo ciekawy wariant powstaje po
18.e5
Gd5
19.e6
Gxe6
20.Wxd8
Wxd8
21.Sg5
Gf5
22.We1
Sd6
23.Wd1
Wc8
24.g4
itd.)
18...Wxd8
19.e5
Gc8
20.We1
g6
21.Sg5
z groźbą e5-e6!
14...Wc8
W partii Uhlmann-Korcznoj, Zagrzeb 1970, czarne po
14...Se7
15.d5
exd5
16.exd5
Sf5
17.Gd3
Sd6
uzyskały równą grę (Blokada wolniaka jest jedną z obronnych metod.). Możliwe
jest również 14...Sa5!? 15.Gd3 Hd6 z równymi szansami.
15.d5
exd5?
Teraz białe przechwytują inicjatywę. Należało grać
15...Sa5!
z dobrymi szansami czarnych.
16.Gxd5!
Goniec zajął doskonałą placówkę w centrum.
16...Sa5
17.Hf4
Hc7
18.Hf5
Gxd5
Czarne zlikwidowały uciążliwego gońca, ale teraz na szachownicy pojawi się silny wolny pionek.
19.exd5
Hc2
Po
19...Sc4
20.Sg5
g6
21.Hh3
h5
22.Se4
przewaga białych byłaby jasna. Dlatego Petrosjan po ruchu w partii miał nadzieję na wymianę hetmanów.
20.Hf4!
Pionek a nie ma żadnego znaczenia, gdyż o losie partii rozstrzygnie wolniak.
20...Hxa2
21.d6
Wcd8
22.d7!
O takiej pozycji można tylko marzyć. Silny pionek krępuje całkowicie siły czarnych, które nie wyzwolą się już z nacisku figur przeciwnika.
22...Hc4
23.Hf5
h6
24.Wc1
Ha6
25.Wc7
b5
26.Sd4
Hb6
27.Wc8!
Sb7
Przegrywało także
27...Hxd4
28.Wxd8
Wxd8
29.We8+
lub
27...b4
28.We8
Hxd4
29.Wxf8+
Wxf8
30.Wxf8+
Kxf8
31.Hc5+!
Hxc5
32.d8H#.
28.Sc6
Sd6
29.Sxd8!
Na koniec elegancka ofiara hetmana, za którego białe uzyskują wystarczający ekwiwalent z odsetkami.
29...Sxf5
30.Sc6
Znakomicie przeprowadzona przez Spasskiego partia, którą można zaliczyć do klasycznych przykładów w omawianym temacie. 1-0